Onderzoek Interactieve Kwaliteit
Binnen Doedactiek onderzoeken we de wijze waarop de communicatieve mogelijkheden van Informatie en Communicatie Technologie (ICT), kortweg de C van ICT, kunnen bijdragen aan het bevorderen van interactie tussen leerlingen, tussen leraar en leerlingen en tussen experts en leerlingen. Dergelijke interactie wordt door leerlingen zeer gewaardeerd (Baeten, Kyndt, Struyven, & Dochy, 2010; Lear, Ansorge, & Steckelberg, 2010; Roblyer & Ekhaml, 2000; Smith, Hardman, & Higgins, 2006) en ondersteunt daarmee het onderwijsleerproces (Chen, Clarke, & Resnick, 2015; Martin & Bolliger, 2018; Tanner, Jones, Kennewell, & Beauchamp, 2005). Daarnaast onderzoeken we op welke manier de bijeengebrachte kennis en expertise beschikbaar kan komen aan collega’s op de scholen om ons heen.
Aan het begin van de 21 ste eeuw werd gedacht dat met de komst van ICT de rol van de docent zou veranderen van kennis- en informatiebron, via leerprocesbegeleider, naar expert in een gezamenlijke ontdekkingsreis (Laurillard, 2002; Mioduser, Nachmias, Tubin, & Forkosh-baruch, 2003). Wanneer dit plaatsvindt dan valt een verandering in de aard van het ICT-gebruik tijdens het leerproces van een meer op informatie gericht gebruik richting een meer op communicatiegericht gebruik te verwachten.
Ondanks dat de beschikbaarheid van ICT op scholen sinds de millenniumwisseling enorm is toegenomen (Kennisnet, 2017), zien we nog steeds dat de informatieve mogelijkheden van ICT bij leren en lesgeven meer worden gebruikt dan de communicatieve mogelijkheden (Heitink, Voogt, Verplanken, Van Braak, & Fisser, 2016). Daarnaast zien we een groot verschil tussen wat docenten willen gaan doen met ICT in hun lessen en wat ze daadwerkelijk uitvoeren (Almås & Krumsvik, 2008; Tondeur, van Braak, Ertmer, & Ottenbreit-Leftwich, 2016).
Recenter geven ICT vaardige docenten aan dat de manier van interactie met leerlingen aan het veranderen is (Pareja Roblin et al., 2018). Onduidelijk blijft echter op welke wijze deze verandering samenhangt met keuzes voor bepaalde apps en tools.
Uit de waarnemingen dat enerzijds de informatieve mogelijkheden nog steeds meer worden gebruikt dan de communicatieve en anderzijds dat de wijze van interactie wel aan het veranderen is, maar niet hoe, ontstaat de indruk dat de aan het begin van het millennium verwachte rolverandering van docenten thans wellicht heel voorzichtig plaats begint te vinden.
Beter begrip van de wijze waarop apps en tools de interactie tussen leerlingen, tussen leraar en leerlingen en tussen experts en leerlingen beïnvloeden is wenselijk, evenals een beter begrip welke ondersteuning docenten nodig hebben om daadwerkelijk gebruik te maken van deze apps en tools.
In de filters van Doedactiek wordt gebruik gemaakt van een maat voor interactieve kwaliteit van zowel de apps en de tools als de beschreven leeractiviteiten. Deze maat is afgeleid van de Rubric for Assessing Interaction in Distance Learning (Roblyer & Ekhaml, 2000). Via de filters kan een docent apps en tools selecteren die de voor het leerproces benodigde interactie ondersteunen en bij voorkeur bevorderen.
De tools en apps beschikbaar in Doedactiek zijn gekozen door een team van docenten vo, werkzaam in verschillende vakgebieden. Gedurende de afgelopen zes jaar zijn ongeveer 250 tools en apps op bruikbaarheid getest in de eigen lespraktijken. Tools en apps die niet meer bestaan of onbereikbaar worden achter een betaalde licentie halen we uit de collectie. Daardoor schommelt het aantal beschikbare tools en apps rond de 100. De filters in Doedactiek zijn tot stand gekomen door letterlijk naast collega’s te gaan zitten en te kijken hoe zij zoeken naar iets voor hen bruikbaars met ICT. Aan iedere app of tool hangen ‘tags’ met werkwoorden wat leerlingen en/of docenten met de betreffende app of tool uit kunnen voeren.
Doedactiek is vanuit de praktijk van ICT-vaardige docenten ontstaan. Veel van de leeractiviteiten genoemd in Doedactiek komen overeen met de leeractiviteiten in de verzamelingen Learning Activity Types van Harris en Hofer (2009). Niet alle leeractiviteiten in de verzamelingen van Harris en Hofer komen in Doedactiek voor. In de verzameling van Harris en Hofer zijn niet alle genoemde tools en apps nog actueel. Binnen Doedactiek streven we naar de meest optimale combinatie van beiden.
We volgen de ontwikkelingen in de verschillende betrokken scholen. Aan de hand van het e-capacity model van Vanderlinde (2011) zijn schoolportretten gemaakt. Dit helpt om de wisselwerking tussen wat de docent in de lespraktijk doet, oftewel de habitus van de docent (Belland, 2009) en de omgeving, oftewel het habitat, inzichtelijk te maken. Als er, door de komst van ICT in scholen, een verandering van rol van docenten wordt verwacht die diep ingrijpt op het didactisch handelen, dan kan dat ook gevolgen hebben voor de school als organisatie en de leiderschapspraktijken (Rikkerink, Verbeeten, Simons, & Ritzen, 2015) daarbinnen.
Literatuur
Almås, A. G., & Krumsvik, R. (2008). Teaching in Technology-Rich Classrooms: is there a gap between teachers’ intentions and ICT practices? Research in Comparative and International Education, 3(2), 103. https://doi.org/10.2304/rcie.2008.3.2.103
Baeten, M., Kyndt, E., Struyven, K., & Dochy, F. (2010). Using student-centred learning environments to stimulate deep approaches to learning: Factors encouraging or discouraging their effectiveness. Educational Research Review, 5(3), 243–260. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2010.06.001
Belland, B. (2009). Using the theory of habitus to move beyond the study of barriers to technology integration. Computers & Education, 52(2), 353–364. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2008.09.004
Chen, G., Clarke, S. N., & Resnick, L. B. (2015). Classroom Discourse Analyzer (CDA): A Discourse Analytic Tool for Teachers. Technology, Instruction, Cognition and Learning, 10, 85–105.
Heitink, M., Voogt, J., Verplanken, L., Van Braak, J., & Fisser, P. (2016). Teachers’ professional reasoning about their pedagogical use of technology. Computers and Education, 101, 70–83. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2016.05.009
Kennisnet. (2017). Inleiding, 17. Retrieved from https://www.kennisnet.nl/publicaties/vier-in-balans-monitor/
Laurillard, D. (2002). Knowledge Society. EDUCASE Review, 37(1), 16–25. https://doi.org/10.1080/0305792022000007463
Lear, J. L., Ansorge, C., & Steckelberg, A. (2010). JOLT – Journal of Online Learning and Teaching Integration2. Merlot. Retrieved from http://jolt.merlot.org/vol6no1/lear_0310.htm
Martin, F., & Bolliger, D. U. (2018). Engagement Matters: Student Perceptions on the Importance of Engagement Strategies in the Online Learning Environment. Online Learning, 22(1), 205–222. https://doi.org/10.24059/olj.v22i1.1092
Mioduser, D., Nachmias, R., Tubin, D., & Forkosh-baruch, A. (2003). Analysis Schema for the Study of Domains, 23–36.
Pareja Roblin, N., Tondeur, J., Voogt, J., Bruggeman, B., Mathieu, G., & van Braak, J. (2018). Practical considerations informing teachers’ technology integration decisions: the case of tablet PCs. Technology, Pedagogy and Education, 27(2), 165–181. https://doi.org/10.1080/1475939X.2017.1414714
Roblyer, M., & Ekhaml, L. (2000). How interactive are your distance courses: A rubric for assessing interaction in distance learning. Online Journal of Distance Education Administration, 3, na. Retrieved from https://www.westga.edu/~distance/roblyer32.html
Smith, F., Hardman, F., & Higgins, S. (2006). The impact of interactive whiteboards on teacher–pupil interaction in the National Literacy and Numeracy Strategies. British Educational Research Journal, 32(3), 443–457. https://doi.org/10.1080/01411920600635452
Tanner, H., Jones, S., Kennewell, S., & Beauchamp, G. (2005). Interactive Whole Class Teaching and Interactive White Boards. In Proceedings of MERGA 28, MAthematics Education Research Group of Australasia Conference (pp. 720–727). Melbourne, July 2005. Retrieved from http://www.merga.net.au/documents/RP832005.pdf
Tondeur, J., van Braak, J., Ertmer, P. A., & Ottenbreit-Leftwich, A. (2016). Understanding the relationship between teachers??? pedagogical beliefs and technology use in education: a systematic review of qualitative evidence. Educational Technology Research and Development. https://doi.org/10.1007/s11423-016-9481-2
Vanderlinde, R. (2011). School-based based ICT policy planning in a context of curriculum reform. Educational Research.
